با ربط و بی ربط

یا هو

دست از این دستشویی بردار !


سخنی پیرامون نقش دستشویی
در سریال سازی رضا عطاران !

رضا عطاران سال­هاست که در عرصه ی هنرهای نمایشی فعالیت می کند . از بازی در نمایش ( بچه ی تابستان ) نوشته ی زنده یاد " حسن حامد " [ که عطاران سریال جدیدش ، بزنگاه ،را به او تقدیم می کند ] گرفته ، تا بازی های دوست داشتنی اش در نقطه ی عطف طنز تلویزیونی ایران ؛ یعنی همان مجموعه ی به یاد ماندنی ( ساعت خوش ) به سرپرستی " مهران مدیری " .و بازی مورد قبولش در سریال برنامه ی کودک و نوجوان شبکه ی اول سیما ، ( خاطرات شیرین ). و بازی در فیلم سینمایی ژانر کودک و نوجوان ( کلاه قرمزی و سروناز ) و این آخری ها بازی در فیلم های سینمایی گیشه پسندی چون ( هوو) ، ( کلاهی برای باران ) ، ( توفیق اجباری ) و ...
رضا عطاران دستی هم در کارگردانی دارد ، در سریال سازی. اوابتدا یک مجموعه ی نود قسمتی ساخت [ به عنوان کارگردان ؛ گرچه پیش از آن در 4 مجموعه­ی تلویزیونیکارگردانی هنری را تجربه کرده بود ] با بازی شیرین زنده یاد " منوچهر نوذری " به نام ( کوچه ی اقاقیا ) و سپس مجموعه های مناسبتی. رضا عطاران را 3 سال در ماه مبارک رمضان ، در خانه مهمان داشتیم با : ( خانه به دوش ) ، ( متهم گریخت ) و ( بزنگاه ). و یک بار هم در نوروز با ( ترش و شیرین ) .
3 کارگردان بیشتر مجموعه های طنز تلویزیونی را با گروه کمابیش مخصوص خود سرپرستی و کارگردانی می کنند : مهران مدیری ، مهدی مظلومی و رضا عطاران . یادش خوش " مهران غفوریان " که 3 دوره مجموعه ی ( زیر آسمان شهر) را ساخت. سال گذشته نیز " سروش صحت " کارگردانی مجموعه ی طنز تلویزیونی را تجربه کرد.
در این بین به نظر بیشتر کارشناسان مجموعه های ساخته شده توسط " مهران مدیری " از نظر ارزش های هنری والاتر و برتر بر وبنیان آمارها پر بیننده تر بوده اند . شوخی های این مجموعه هانیز شوخی های هوشمندانه تر و ژرف تری هستند .
می دانیم که هنر نمایش در هر رسانه ، چه تئاتر ، چه سینما یا تلویزیون ، هنری است گروهی. و هر اثر نمایشی مطلوبی ریشه در گروهی هنرمند و باهوش و دانش دارد . به عنوان نمونه اگر در چند دهه دورتر ، در روسیه ، روزگاری درخشاندر تئاترشکل می گیرد ، دستاورد تلاش نویسنده ای به نام " آنتوان چخوف " ، کارگردانی به نام " کنستانتین استانیسلاوسکی " و گروهی از بازیگران است که هر یک به نوبه ی خود جهانی و سرآمدند.
بی شک علاوه بر هوش و دانش خود مهران مدیری ، گروه خوبی که با او همکاری دارند نیز در موفقیت های مجموعه هایشان تأثیرگذار است . به یاد بیاورید نوشته های خوبی را که با سرپرستی " پیمان قاسم خانی " نگاشته می شوند. و در روبرو ، یکی از نقطه های ضعف همیشگی مجموعه های رضا عطاران ، نوشته های مجموعه است ؛ که بیشتر دست آورد قلم " سروش صحت " است ...
می دانیم که چگونگی کار کارگردان در چگونگی ایفای نقش بازیگران به شدت تأثیرگذار است. به یاد بیاورید بازی های به یاد ماندنی و درخشان "رضا شفیعی جم " را درمجموعه های ( نقطه چین ) ، ( شب های برره ) ، ( جایزه بزرگ ) و (باغ مظفر) .
اما بازی همین رضا شفیعی جم در مجموعه های ( کوچه ی اقاقیا ) و ( ترش و شیرین ) به کارگردانی رضا عطارن و نیز مجموعه ی ( چار خونه ) به کارگردانی سروش صحت چندان خو ب ارزیابی نمی شوند .
شوخی های رضا عطاران نیز از آن عمق و ژرفا بهره نمی گیرند . مانند زمین خوردن های همیشگی و بی دلیل خود رضا عطاران که شاید بتوان آن ها را ابتدایی ترین راه برای خنده ستاندن از تماشاچی دانست .
رضا عطاران جسارت های جالبی دارد : او چهره ای مانند " احمد پور مخبر" را کشف و معرفی کرد و یا همین دختر بچه ی دوست داشتنی و زبل نقش ( درسا ) که احتمالأ در آینده بیشتر از او خواهیم دید . یا دیگر نمونه ی به نظر من ستودنی ، استفاده ی عطاران از آن کودک مددجو در همین سریال بزنگاه .

و اما دستشویی !
در آیات و روایات مذهبی بسیار به این نکته اشاره شده است که هنگام اذان مغرب در ماه مبارک رمضان و لحظه های پیش و پس آن از آسمانی ترین و عرفانی ترین دقیقه های سال شمرده می شوند و می دانیم که در چند سال گذشته بر اساس کنداکتور پخش سیمای جمهوری اسلامی ایران ، درست چند دقیقه پس از افطار سریال شبکه ی 3 آغاز می شود . چه تلخ است که در همین زمان ملکوتی رضا عطاران زمان زیادی از سریال هایش را با دستشویی و دستشویی رفتن پر می کند .
به یاد بیاورید مجموعه ی متهم گریخت را که در آن زمان زیادی را به این می پرداخت که هاشم آقا یا اهل خانه آفتابه به دست پشت در دستشویی حیاط خانه به انتظار می ایستادند و ما در آن لحظه های آسمانی باید به تماشای این ماجرا می نشستیم. و امسال که دیگر رضا عطاران گستاخانه تر عمل کرده است و علاوه بر پرداختن به همین موضوع تکراری دستشویی رفتن ، دوربین را به داخل دستشویی نیز می برد . به یاد بیاورید صحنه ای از این مجموعه را که قرار است مراسم شب هفت پدر برگزار شود و نادر در دستشویی طبقه ی بالاست . در دستشویی قفل می شود و ... یا مجموعه ی ترش و شیرین که بارها دیدیم بازیگرها از دستشویی آمدند و گفتند : ما که کارمون تموم شد. کسی کاری نداره؟
می دانم که در بسیاری از فیلم های خارجی ، حتی آثاری شاخص و فاخر ، مسئله ی دستشویی مطرح می شود و دوربین به درون دستشویی می رود . مانند فیلم " پدر خوانده 1 " .به یاد آورید آن صحنه را که مایکل، با بازی " آل پاچینو " به درون دستشویی رستوران می رود ، اسلحه ای را که پشت سیفون جاسازی شده است بر می دارد ، سر میز بر می گردد و دشمنان پدرش را می کشد...
اما آقای عطاران! آن کجا و دستشویی رفتن های شما و هم بازی هایتان کجا ؟ در آن فیلم چه استفاده ی کلیدی از فضای دستشویی می شود و شما چه استفاده ای از این فضا می کنید ؟
همکار گرامی ، آقای عطاران ! آیا به راستی بهتر نیست به جای آن توسری زدن های بیهوده بر سر آن کودک بیچاره که نقش برادر زنت را در ترش و شیرین بازی می کرد یا در همین بزنگاه بر سر " علی صادقی " خودمان ، که این تو سری زدن ها هم مانند زمین خوردن هایت روشی دم دستی و دستمالی شده برای زورکی خنده گرفتن از تماشاچی است ، یا به جای این همه وقت گذاشتن برای دستشویی به دنبال شوخی های هوشمندانه تر و ژرف تری باشی ؟
واقعأ حیف از تو که برخی جاها نشان داده ای توانایی های خوبی داری ...



عرفان پهلوانی
2/ 7/87